De afgelopen tijd wordt er weer veel gesproken over racisme. Op televisie, in de kranten, op Social Media, in de supermarkt, het is het onderwerp van de dag. Deskundigen raden aan om aandacht te besteden aan racisme bij de opvoeding, maar hoe doe je dat?

Als we willen veranderen hoeveel racisme en discriminatie er nog is in het dagelijks leven moeten we er volgens deskundigen aandacht aan geven bij de opvoeding. Maar hoe praat je over racisme met je kinderen? Wat vertel je wel en waar moet je nog even mee wachten? Hoe maak je je kind weerbaar voor eventuele discriminatie? In dit artikel geven we je wat tips. Sommige tips zijn specifiek voor witte kinderen of voor kinderen van kleur.

Om echt iets te kunnen veranderen in de toekomst is het belangrijk om aandacht te besteden aan racisme en discriminatie tijdens de opvoeding. Het is niet iets wat je in een middag bespreekt en daarmee is het klaar.

Kleurenblind geboren

Ieder kind wordt kleurenblind geboren. In eerste instantie letterlijk. Pas na ongeveer vier weken begint een pasgeboren baby kleuren te zien.

Ook al kunnen baby’s en jonge kinderen kleuren onderscheiden, dan nog maken zij geen onderscheid in huidskleur. Racisme word je niet mee geboren, het wordt aangeleerd. In welke mate is natuurlijk afhankelijk van wat een kind hier over meekrijgt.

Hoe oud of hoe jong je kind ook is, het is nooit te laat om je kind kleurenblind of antiracistisch op te voeden. Maar hoe pak je dat aan?

De eerste stap

De eerste stap is natuurlijk om te erkennen dat racisme bestaat. Ook al is het soms een grapje of onhandige opmerking, besef goed wat er gezegd wordt. Grapjes met vooroordelen lijken soms onschuldig maar ook dit moeten we erkennen als racisme.

Twee opvoedstromingen

Als je als ouder aandacht wilt besteden aan racisme bij de opvoeding zijn er eigenlijk 2 stromingen. Je kunt ervoor kiezen om je kind(eren) kleurenblind op te voeden of antiracistisch.

Kleurenblind opvoeden is eigenlijk heel simpel, je leert je kind(eren) aardig en netjes te gedragen tegen iedereen, ongeacht welke kleur of afkomst.

Als je ervoor kiest om antiracistisch op te voeden voed je eigenlijk ook kleurenblind op, maar met een toevoeging. Je leert je kinderen om aardig en netjes te zijn tegen iedereen, ongeacht kleur of afkomst. Maar daarnaast leer je je kind ook actief te handelen tegen racisme en andere vormen van discriminatie.

Je leert je kind zo niet alleen voor zichzelf op te komen, maar ook voor andere op te komen die te maken krijgen met racisme of discriminatie.

Waar begin je?

Om als ouders racisme te kunnen meenemen in de opvoeding is het belangrijk om eerst zelf veel af te weten van het onderwerp. Een goed begin is de website www.withuiswerk.nl. Hier staat veel informatie in de vorm van artikelen, boeken, audio, tv-programma’s. Bij de verdieping in het onderwerp worden ouders vaak geconfronteerd met hun eigen bewuste en onbewuste vooroordelen. Dit veranderen is heel moeilijk want vooroordelen zijn normaal om te hebben. Als je je er bewust van bent en actief tegen verzet kun je dit pas veranderen.

Ken de geschiedenis

Als je kinderen het juiste wilt leren is het belangrijk dat je zelf ook de geschiedenis en historische feiten kent. Je kunt er niet alleen vanuit gaan dat deze onderwerpen op school worden besproken.

Is je kind wat ouder dan kun je hem of haar ook betrekken bij je verdieping in het onderwerp. Ga me je kind naar de Black Archives, een bibliotheek in een monumentaal pand in Amsterdam. Hier vind je heel veel materiaal over het koloniale verleden, slavernij, emancipatie en natuurlijk racisme.

Let als ouder op je taal en houding

Het kan zijn dat je onbewust signalen afgeeft aan je kind als je met iemand met een andere huidskleur of afkomst praat. Probeer je hiervan bewust te worden, want ook deze signalen en lichaamstaal pikken je kinderen op. Misschien wordt je nerveus als je met een andere moeder met een hoofddoek op praat? Of praat je net wat harder als je met een opa van Irakese achtergrond praat?

Vanaf welke leeftijd begin je?

Volgens onderzoek uit Amerika kunnen kinderen al vanaf 9 maanden verschillende huidskleuren herkennen. Als je divers wilt opvoeden kun je daar natuurlijk al heel jong mee beginnen. Denk bijvoorbeeld aan een diversiteit in poppen in plaats van alleen maar witte poppen. En ook in voorleesboekjes is het belangrijk om diversiteit in huidskleur terug te laten komen.

Jonge kinderen

Met een kind van 2 jaar kun je de woorden racisme en discriminatie nog niet bespreken, maar je kunt wel via voorleesverhalen diversiteit doorgeven. Lees eens het verhaal van Zaza speelt doktertje, of het vrolijke boekje met rijmpjes Billen Buikje Benen.

Ook kun je met jonge kinderen de verschillen tussen mensen benoemen en dan op een positieve manier. Praat over de verschillende kleuren haar, ogen, stijl haar of krullen en natuurlijk huidskleur. Pak eventueel de kleurpotloden erbij en laat je kind zijn of haar huidskleur uitkiezen. Benoem hoe mooi het is dat we allemaal verschillend zijn en toch ook hetzelfde.

Oudere kinderen

Kinderen die in de bovenbouw van de basisschool hebben vaak al dingen meegekregen over racisme. Vraag je kind wat hij of zij al weet van het onderwerp. Hebben ze gehoord van Black Lives Matter? Van wat er gebeurd is in Amerika?

Kinderen weten vaak meer dan dat we misschien denken. Ze horen dingen op het schoolplein, zien iets bij een vriendje thuis of op bijvoorbeeld het Jeugdjournaal. Als je weet welke kennis ze al hebben over racisme kun je daarop doorgaan. Blijf in het gesprek wel op het niveau van je kind, maak het niet mooier dan het is, maar voorkom bijvoorbeeld nachtmerries.

Voor ouders van kinderen van een andere kleur is het belangrijk om hen ook voor te bereiden op eventuele vormen van racistische grapjes en ongelijkwaardigheid. Als je kind ouder wordt zal hij of zij steeds meer buiten de deur zijn en hier meer mee te maken krijgen. Maak ze weerbaar, vertel ze hoe ze er mee om kunnen gaan en wat ze terug kunnen zeggen. Vertel ze over de geschiedenis van hun eigen familie zodat ze dat eventueel ook kunnen gebruiken. Bijvoorbeeld:

Een vriendje zegt: ‘Zwarte mannen gaan altijd vreemd’. Jouw kind antwoord daarop: ‘Ik heb vijftien ooms en tantes en die zijn allemaal nog bij elkaar’.

Mocht er op school iets gebeuren bespreek dit dan altijd met de leraar.

Praten en lezen is niet genoeg

Alleen met je kind praten en lezen over racisme is niet voldoende. Als ouder moet je antiracistisch zijn en handelen. Wie zijn jouw vrienden? Heb je vrienden met verschillende huidskleuren, dan leert je kind ook dat hij of zij vrienden kan zijn met kinderen met verschillende huidskleuren.

Besef dat racisme iets is wat continu leeft en dus continu een onderdeel moet zijn van de opvoeding. Het vraagt veel meer van jou als ouder dan een keer een zwarte pop kopen, het is een manier van leven.

Hoe praat jij met je kind over racisme?